مزایا و معایب استفاده از ترمووود در بام سبز (روف گاردن)
طراحی بام سبز یا همان روف گاردن در سال‌های اخیر به یکی از شاخص‌ترین روندهای معماری مدرن تبدیل شده است. هدف اصلی از اجرای بام سبز، ایجاد فضایی طبیعی و آرامش‌بخش در محیط‌های شهری است؛ جایی که بتوان در میان بتن و آهن، نفسی از جنس طبیعت کشید. در میان متریال‌های مختلفی که برای ساخت و اجرای بام سبز به کار می‌رود، ترمووود (Thermowood) یکی از پرطرفدارترین انتخاب‌هاست. اما آیا این چوب حرارت‌دیده، برای شرایط متغیر بام‌ها انتخابی ایده‌آل است؟ در ادامه به‌صورت جامع مزایا و معایب استفاده از ترمووود در روف گاردن را بررسی می‌کنیم.
ترمووود چیست و چگونه ساخته می‌شود؟
ترمووود یا چوب حرارت‌دیده، نوعی چوب طبیعی است که در فرآیندی ویژه در دمای حدود ۱۸۰ تا ۲۲۰ درجه سانتی‌گراد و در محیطی کنترل‌شده از بخار و حرارت قرار می‌گیرد. در این فرآیند، رطوبت و رزین طبیعی چوب خارج می‌شود و ساختار سلولی آن تغییر می‌کند تا مقاومت بیشتری در برابر رطوبت، پوسیدگی و تغییر شکل پیدا کند.
نتیجه‌ی این فرآیند، چوبی سبک‌تر، پایدارتر و دارای رنگی تیره‌تر و لوکس‌تر است که در پروژه‌های نمای ساختمان، کف‌سازی و به‌ویژه بام سبز استفاده می‌شود.
مزایای استفاده از ترمووود در بام سبز
۱. زیبایی طبیعی و هماهنگی با فضای سبز
مهم‌ترین ویژگی ترمووود، ظاهر طبیعی و حس گرمای چوب واقعی است. در بام سبز که هدف ایجاد ارتباط میان طبیعت و طراحی مدرن است، این حس طبیعی چوب به فضا روح می‌بخشد. رنگ قهوه‌ای طلایی و بافت واقعی ترمووود باعث می‌شود با گیاهان، چمن، سنگ و آب ترکیبی چشم‌نواز بسازد.
۲. مقاومت در برابر رطوبت
یکی از مهم‌ترین مشکلات چوب‌های معمولی در فضای باز، جذب آب و تورم است. اما ترمووود به‌دلیل فرآیند حرارتی، رطوبت تعادلی بسیار پایینی دارد (حدود ۴ تا ۶ درصد) که مانع از نفوذ آب به بافت آن می‌شود. همین ویژگی باعث می‌شود برای بخش‌هایی مانند کف چوبی روف گاردن یا نیمکت‌های کنار فلاورباکس مناسب باشد.
۳. سبک بودن و نصب آسان
ترمووود نسبت به چوب‌های معمولی سبک‌تر است و این ویژگی در پروژه‌هایی مانند بام سبز اهمیت زیادی دارد؛ زیرا کاهش بار مرده ساختمان یک اصل مهم در طراحی سازه است. نصب آسان با اتصالات پنهان و زیرسازی آلومینیومی نیز باعث می‌شود فرآیند اجرا سریع و تمیز انجام شود.
۴. مقاومت نسبی در برابر حشرات و قارچ‌ها
فرآیند حرارتی باعث از بین رفتن مواد قندی طبیعی موجود در چوب می‌شود که غذای اصلی قارچ‌ها و حشرات است. بنابراین، ترمووود نسبت به چوب خام، مقاومت بالاتری در برابر موریانه، کپک و پوسیدگی دارد.
۵. سازگاری با محیط زیست
ترمووود از چوب طبیعی بدون هیچ‌گونه مواد شیمیایی تولید می‌شود و کاملاً دوستدار محیط زیست است. در پروژه‌هایی با رویکرد پایداری و معماری سبز، این ویژگی اهمیت زیادی دارد.
معایب استفاده از ترمووود در بام سبز
در کنار تمام مزایا، ترمووود محدودیت‌هایی دارد که دانستن آن‌ها پیش از انتخاب متریال ضروری است.
۱. نیاز به نگهداری و روغن‌کاری منظم
ترمووود در برابر رطوبت مقاوم است، اما در برابر تابش مستقیم خورشید و اشعه UV رنگ طبیعی خود را از دست می‌دهد و به مرور به خاکستری نقره‌ای تبدیل می‌شود. برای جلوگیری از این تغییر رنگ، لازم است هر ۶ تا ۱۲ ماه یک‌بار روغن مخصوص چوب روی آن اجرا شود. در صورت بی‌توجهی، سطح چوب ترک‌های سطحی ریز پیدا می‌کند و زیبایی اولیه را از دست می‌دهد.
۲. هزینه بالا نسبت به متریال‌های جایگزین
قیمت ترمووود، به‌ویژه انواع فنلاندی با کیفیت بالا، بسیار بالاتر از چوب پلاست و ترموپلاستیک‌هاست. علاوه‌بر قیمت متریال، هزینه نصب و نگهداری نیز به مرور هزینه‌ی کل پروژه را افزایش می‌دهد.
۳. حساسیت به تغییرات شدید دما
با اینکه ترمووود در برابر رطوبت مقاوم است، اما در مناطقی با تابش شدید آفتاب یا سرمای زیاد، ممکن است انقباض و انبساط سطحی داشته باشد و در طول زمان باعث باز شدن درزها شود. این موضوع در کف‌سازی بام سبز که در معرض مستقیم شرایط جوی است، باید حتماً در طراحی لحاظ شود.
۴. محدودیت در ابعاد و فرم‌دهی
چوب ترمووود برخلاف چوب‌های مصنوعی مانند WPC یا PVC، قابلیت قالب‌گیری ندارد. بنابراین برای پروژه‌هایی که نیاز به طراحی‌های منحنی یا قطعات خاص دارند، محدودیت اجرایی ایجاد می‌کند.
۵. آسیب‌پذیری در برابر آتش
ترمووود همانند سایر چوب‌ها، ماده‌ای اشتعال‌پذیر است. در فضاهایی مانند بام سبز که آتش یا گرمای زیاد (مانند بخاری یا باربیکیو) ممکن است وجود داشته باشد، این مسئله باید با رعایت فاصله و پوشش مناسب در نظر گرفته شود.
ترمووود در روف گاردن؛ لوکس اما پرهزینه
ترمووود در پروژه‌های بام سبز، انتخابی لوکس و چشم‌نواز است. حس طبیعی، رنگ گرم، و هماهنگی با فضای سبز باعث می‌شود فضایی آرام و جذاب خلق شود. اما برای حفظ این جلوه، نگهداری و هزینه‌های دوره‌ای لازم است. در پروژه‌هایی که زیبایی در اولویت مطلق است و هزینه اهمیت چندانی ندارد، ترمووود گزینه‌ای بی‌رقیب است.
اما در پروژه‌های بزرگ یا عمومی، نیاز به متریالی داریم که ضمن زیبایی، دوام و پایداری بالاتری داشته باشد.
مقایسه با چوب پلاست؛ انتخابی هوشمندانه‌تر برای فضاهای باز
در سال‌های اخیر، چوب پلاست (Wood Plastic Composite) به‌عنوان جایگزینی مدرن برای ترمووود معرفی شده است. این متریال ترکیبی از پودر چوب طبیعی و پلیمرهای فشرده است که در فرآیند اکستروژن تولید می‌شود.
در مقایسه با ترمووود، چوب پلاست ویژگی‌های زیر را دارد که آن را برای فضاهای باز، بام سبز، استخر و نما مناسب‌تر می‌کند:
- کاملاً مقاوم در برابر رطوبت و باران؛ بدون نیاز به روغن‌کاری یا پوشش محافظ
- مقاوم در برابر آفتاب و اشعه UV؛ رنگ آن در طول سال‌ها ثابت می‌ماند
- غیرقابل اشتعال و ایمن‌تر در فضاهای روباز
- بدون نیاز به نگهداری سالانه
- دوام بالا (بیش از ۲۰ سال) حتی در شرایط سخت آب‌وهوایی
- قابل شست‌وشو و تمیزکاری آسان
- قیمت مناسب‌تر نسبت به ترمووود با هزینه نگهداری تقریباً صفر
به همین دلیل، در پروژه‌های مدرن، بسیاری از طراحان و معماران به‌جای استفاده از ترمووود، از چوب پلاست برای کف‌سازی، نیمکت، فلاورباکس و نمای روف گاردن استفاده می‌کنند تا هم زیبایی چوب را حفظ کنند و هم از دوام بالا و نگهداری آسان بهره‌مند شوند.
جمع‌بندی
ترمووود، چوبی زیبا و اصیل است که در طراحی بام سبز جلوه‌ای طبیعی و لوکس به فضا می‌بخشد. اما نگهداری پرهزینه و حساسیت به شرایط آب‌وهوایی، محدودیت‌هایی ایجاد می‌کند.
در مقابل، چوب پلاست راه‌حلی هوشمندانه‌تر و بادوام‌تر برای اجرای بام سبز و سایر فضاهای باز است؛ متریالی که تلفیقی از زیبایی چوب و استحکام پلیمر را در خود دارد و گزینه‌ای ایده‌آل برای پروژه‌های مدرن و ماندگار محسوب می‌شود.
